| دسته بندی | روانشناسی و علوم تربیتی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 32 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 43 |
عنوان صفحه
چکیده 3
فصل اول: مقدمه 5
بیان مسئله 8
هدف پژوهش 10
تاریخچه مهد کودک در ایران 13
دوره پیش دبستانی و مهد کودک و اهمیت آن 19
اهداف و فرضیه ها 21
اهداف کاربردى 22
فصل دوم: روش تحقیق 24
تعاریف نظرى اصطلاحات 25
آموزش مهد کودک 26
نمونه 28
روش یا طرح تحقیق 30
روش هاى آمارى 31
فصل سوم: تجزیه و تحلیل 33
محدودیت ها 38
پیشنهادات 39
منابع 40
چکیده
این تحقیق به منظور بررسی تأثیر مهد کودک در بالا بردن هوش عملی مقاطع اول و دوم و سوم ابتدایی که قبل از ورود به مدرسه دورة مهد کودک و پیش دبستانی را طی کرده اند انجام گرفته است .
برای نمونه برداری از بین دانش آموزان شهرستان ابهر ، ناحیه یک آموزش و پرورش این شهر تعداد 96 نفر در مقاطع تحصیلی اوّل ، دوّم ، سوّم به طور تصادفی خوشه ای گزینش شدند که از این تعداد نیمی پسر و نیمی دختر هستند .
فرضیه های اساسی این پژوهش عبارتند از :
ـ رشد هوش عملی کودکان برخوردار از آموزش های مهد کودک بیش از رشد عملی کودکان محروم از آموزشهای مهد کودک است .
ـ بین کودکان دختر و پسر برخوردار از آموزشهای مهد کودک بر رشد هوش عملی تفاوت معناداری وجود دارد .
ـ نتایج بدست آمده از تحقیق حاکی از آن بود که تفاوت بین دو گروه معنادار نبود .نتایج حاصل از آزمونt محاسبه شده مربوط به نمره های حاصل ازمکعبهای کهس نشان داد که فرض صفردر هردو گروه از پسران و دختران تایید می شود و فرض خلاف رد می شود این بدان معنا است که رشد هوش عملی در دو گروه مهد رفته یا نرفته معنی دار نبود به عبارت دیگر فرضیه پژوهش مبنی بر تفاوت این گروه تاکید نمی شود.در کل یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که آموزشهای مهد کودک بر رشد هوش عمل تاثیری ندارد و بین رشد هوش عمل کودکان مهد کودک رفته و نرفته تفاوت معنا داری وجود ندارد
مقدمه
همه روزه در روزنامه ها آگهی تشکیل دوره هایی را می خوانیم که ادعا می شود گذراندن آنها موجب بالا رقتن نمره های داوطلب در آزمونهایی نظیر استعداد تحصیلی ، آزمون ورودی دوره های بعد از لیسانس و ...... می شود .
آماده سازی داوطلبان برای گذراندن اینگونه آزمونها به کسب و کار سوادآوری تبدیل شده است که نوعی از آن را می توان در مهد کودک مشاهده کرد . براساس تجربیات و بررسیهای روان شناختی و تربیتی ، سال های اولیه زندگی کودکان نقش اساسی در رشد و پرورش آنان ایفا می کند چرا که 80 درصد شخصیت کودک ظرف 6 سال اولیه حیات شکل می گیرد و بر این اساس آموزش و پرورش پیش دبستانی از اهمیت ویژه ای برخوردار بود . و تلاش عمدة دولت ها براین بوده است که هر روزه تعداد بیشتری از کودکان تحت پوشش آموزشهای این دوره قرار گرفته و با توجه به ویژگیها و نیازهای فردی از آموزشهای مناسب و سازنده برخوردار گردند . اینکه آماده سازی تا چه حد می تواند نمره های آزمونها را بهبود بخشید خود مسلة بحث انگیزی است (مفیدی ، 1368) ؟
اگر بخواهیم در قرن 21 که قدرت کشورها در نیروی انسانی نهفته است به پیشرفت همه جانبه در زمینه های فردی ، اجتماعی ، اقتصادی ، صنعتی ، علمی و فرهنگی نایل شویم به شخصیت های رشد یافته انسان های متفکر و دست های ماهر و توانا نیازمندیم و چنین شخصیت هایی به جهت بالندگی همه جانبه باید تربیت شوند . (اشتری ـ 1383) .
انسان از بدو تولد تا شش ـ هفت سالگی حساس ترین و مهمترین مراحل رشد خود را طی می کند این سالها مرحلة شکل گیری شخصیت است که با حساسیت زیاد کودک نسبت به پیرامون خود شخص می شود و زمان آموزش قبل از دبستان است نفوذ تأثیر این منطقه می تواند دائمی باشد . ثابت شده است کودکانی که مراکز پیش دبستانی را طی کرده اند آسان تر از کودکانی که از این امتیاز محروم بوده اند وارد دبستان و مرحلة بعدی تحصیل می شوند بنابراین گذراندن دورة پیش دبستانی عامل مهمی در موفقیت تحصیلی به حساب می آید هرگاه مراکز پیش دبستانی نظیر مهد کودک ها یا کودکستانها دارای برنامه های با کیفیت بالا باشند کمی ضروری برای خانواده ها در دنیای امروزی به شمار می آید . (باز اللهی ـ 1381) .
لذا کودکانی که از حدود سه تا شش سالگی به مراکزی می روند که در آنجا بازی ـ تفریح و آزمایشات هوشی بر روی آنها انجام می شود ، با این فرض ها باید دارای معلومات و تواناییهای بیشتری باشند .
در این تحقیق ، بررسی تأثیر آموزشهای مهد کودک بر رشد کودکان به عنوان اصلی در پژوهش حاضر است .
بیان مسئله : (سوال پژوهشی)
متخصصان عقیده دارند که شخصیت هر انسان در شش سال اول زندگی شکل می گیرد و لذا سال های اولیه زندگی کودک از نظر تعلیم وتربیت بسیار پر اهمیت می باشد که کوتاهی در مورد آن زیان بار است . امروزه جهت رشد و بالندگی بهتر کودکان از مراکزی نظیر مهد کودک ها استفاده می شود که هدف از ایجاد این مراکز کمک به رشد جسمانی ، ذهنی ، عاطفی و اجتماعی کودکان و در نهایت کمک به شکوفایی استعدادها و علایق آنان می باشد . (پارسا و 1374) .
از طرفی آموزش و پرورش هم مانند بسیاری دیگر از امور زندگی پیوسته در حال تغییر و تحول است از این رو مسئولان تعلیم و تربیت یک جامعه بخصوص معلمان و مربیانی که با کودکان در ارتباط هستند باید به تحولات تعلیم و تربیت و روش های پیشرفته تر آگاهی یافته و روش کار خود را اصلاح و تغییر دهند . (برقک ، 1372) .
تنها با تشخیص مراکز توجه و کانون ررغبت کودک می توانیم مطلب مورد نیاز او را به وی بیاموزیم ، می توان فعالیت هایی که در برنامه روزانه ، هفتگی و ماهانه کلاس های آمادگی و یا ضمیمه مهد کودک ها پیش بینی شده است را نظیر فعالیت های زبان آموزی ، آموزش مفاهیم و علوم اجتماعی ، دینی و اخلاقی و هر نوع فعالیت را که در اطراف یک موضوع متمرکز شده را مرکز فعالیت کودکان قرار دهیم (برقک ، 1372) .
لذا با توجه به آنچه توصیف شده در این پژوهش سعی می شود بررسی شود که آیا بین کودکانی که از آموزش های مهد کودک برخوردار بوده اند با کودکانی که از این آموزشها برخوردار نبوده اند تفاوت معناداری در رشد هوش عملی وجود دارد ؟ .
آیا بین کودکان دختر و پسر برخوردار از آموزش های مهد کودک بر رشد هوش عملی تفاوت معناداری وجود دارد ؟ .
هدف پژوهش
هدف اصلی پژوهش پی بردن به تأثیرات آموزش های مهد کودک بررشدهوش عملی کوکان است .
در واقع در این پژوهش سعی می شود بررسی صورت گیرد در بین کودکانی که به مهد کودک رفته اند و آموزش دیده اند با کودکانی که سابقة رفتن به مراکزی مثل مهد کودک ها را ندارند و مشخص شود که بین این 2 گروه چه تفاوت هایی می تواند در خصوص رشد هوش عملی در آنان وجود داشته باشد ؟ آیا کودکان در این مراکز فقط به بازیهای ساده و حفظ شعر می پردازند یانه در کنار آن به کسب تجارت و هوش عملی مثل : بازی با خمیر و درست کردن اشیا و بازیهای ابتکاری و بازیهای خلاقیت را می آموزند ؟ آیا این آموزشها باعث بالا رفتن هوش عملی کودکان در آینده می شود ؟
اهمیت پژوهش
امروزه آموزش پیش از دبستان در کشورهای در کشورهای توسعه یافته در زمره بخش های اساسی آموزش عمومی به شمار می رود در این گونه کشورها از سالیان دور برای توسعه آموزش پیش دبستانی سرمایه گذاری شده است . تأثیر آموزش های کودک در سنین زیر شش سال برهمگان آشکار است و از زمانهای دور اندیشمندانی چون افلاطون ارسطو ، کمینوس ، شروع تعلیم وتربیت را از دامان مادر واوان کودکی پیشنهاد نموده اند . اندیشمندان حوزه تعلیم وتربیت دورة معاصر همچون فردبل ، ردسود پستالوزی و ... نیز بر این امر تأکید نموده و معتقدند سال های اول زندگی و تجربیات یافته های این دوره پایه و اساس یادگیری و موفقیت های آینده کودکان به شمار می رود .
تحقیقات انجام شده از تأثیر نگرش اولیا بر تعلیم وتربیت کودکان گواهی می دهند چنان که اولیا آگاه و علاقمند به رشد کودک در پرورش کودکان خود موفق تر بود . و کودکانی شاد ، سالم و پویا به جامعه تحویل داده اند . خانواده هایی که به سرنوشت کودک خود می اندیشند قطعاً با به کارگیری همه امکانات به منظور رسیدن به وضعیت مطلوب با تصویرهای ذهنی مثبت برای کودک خویش گام بر می دارند . این گونه اولیا با آگاهی ازاین که آموزش پیش از دبستان (دورة 3 تا 6 سال ، نقش بسزایی در رشد پرورش و خلاقیت و توانمندی ها و شخصیت کودک در فرهنگ پذیری و جامعه پذیری دارد در تلاش برای شناسایی مراکزی هستند که بدون هیچ گونه فشار روانی آنهارا با نقش های گوناگون افراد و تأثیر آن بر زندگی آشنا نمایند و با دقت و توجه به نیازهای کودکان زمینة کسب تجربیات کودک را فراهم آورند . ) (اشتری ـ 1383) .
از طرفی هزینه کردن در این مقطع سنی با برنامه ها و آموزشهای صحیح برای کودکان سبب می شود بستر فرهنگی مناسبی برای تغییر بسیاری از عادات غلط باشد ، تأثیر آموزشهای مستقیم در این دوران چندین برابر آموزشهای غیر مستقیم نظیر رسانه های گروهی است و نیز از لحاظ حقوقی هم پرداختن به آموزش کودکان یعنی حمایت از حقوق شناخته شدة آنان . (اللهیاری و همکاران 1380) .
ـ اما اینکه مهد کودک (این آموزش ها) تا چه حد بر روی هوش عملی کودکان مؤثر است نیازمند بررسی و مطالعة بیشتر است ؟
تاریخچه مهد کودک در ایران»
کودکستان برای اولین بار در ایران در سال 1300 با تلاش معلمی سخت کوش و دلسوز به نام «جبار عسگرزاده» باغچه بان در شهر تبریز دایر گردید . باغچه بان با توجه به فرهیختگی و آشنایی با کودک و ادبیات کودک ، جان مایه اولین فعالیت های خود را در این زمینه به کار گرفت . او با آفرینش هنری خود برای کودکان شعرهایی سرود و داستان هایی نوشت تا با این ره توشه آنها را به منزلگه عشق و هنر و نوع درستی رهنمون کرد . به پرورش روح و فکر آنان بپردازد . وی در مدت عمر خود عمده ترین تلاشهایی را معطوف به کودکان نمود و در این زمینه توفیقاتی حاصل کرد . پس از او ثمین دخترش راه او را ادامه داد (اشتری ، 1382) .
وی در سال 1307 کودکستان دیگری در شیراز تأسیس کرد البته کودکان خانواده های مرفه به خصوص کارمندان عالی رتبه در کودکستان مزبور شرکت کردند و بازی ها و مراقبت های گروهی را تجربه می کردند . با استقبالی که از این کودکستان ها به عمل آمده طی مدت کوتاهی در تهران و پاره ای از شهرهای بزرگ از سوی بخش خصوصی کودکستانهایی افتتاح و با برنامه های ساده ای از قبیل بازیهای مرسوم آموزش مقدماتی خواندن و نوشتن و نقاشی ، عروسک بازی و غیره در جلب رضایت خانواده ها تلاش می کردند . اولین آئین نامه کودکستان ها در سال 1312 به تصویب شورای عالی فرهنگ رسید که در مادة اول آن سن اطفال و مورد پذیرش کودکستان را 4 الی 7 سال در نظر گرفته بود . در سال 1334 در وزارت فرهنگ ادارة مشتعلی برای کودکستان ها تأسیس شد و در سال 1335 نیز آئین نامه جدید برای ادارة امور کودکستانها به تصویب رسید که در آن سن کودکان بین 3 تا 6 سال قید شده بود در سال 1340 ادارة امور کودکستانها نیز منحل شد وتمام کارهای مربوط به کودکستان ها به ادارة تعلیمات ابتدایی محول گردید باگذشت زمان نحوة مدیریت آنها هم تغییر کرد ، چنان که هم اینک این مراکز به انواع زیر تقسیم می شوند .
1 ـ مهد کودک دولتی ؛ که با بودجه دولت و هزینه آن اداره می شوند .
2 ـ مهد کودک خود کفاء که توسط ادارات ، کارخانجات ، موسسات ، سازمان ها و بیمارستان ها و ... اداره می شوند .
3 ـ مهد کودک خصوصی ؛ که با سرمایة اشخاص حقیقی شکل گرفته اند .
4 ـ روستا مهد ؛ که در مراکز روستایی به همت اشخاص و حمایت سازمان بهزیستی دایر شده اند .
5 ـ مهد کودک تخصصی ؛ که در آنها از یک یا چند کارشناس فرهنگی، هنری ، و ورزشی استفاده می شد .
6 ـ مهد کودک (کودک در خانه) ؛ که در منزل مدیر مسئول با سه تا هفت کودک تأسیس می گردند . این مراکز به صورت نیمه وقت ، پاره وقت ، تمام وقت و در برخی نقاط به صورت شبانه روزی به انجام فعالیت مشغول هستند .
7 ـ مهد کودک غیر انتفاعی ؛ که توسط افراد خیّر و مؤسسات خیریه ایجاد می شوند و به صورت رایگان سرویس دهی می کنند . (ترکمان ، 1369) تا سال 1377 حدود 2 تا 3 % کودکان واجد شرایط به مهد کودک می رفتند . اما با توسعه کمی مهد کودک ها و تا حدودی نیاز آفرینی در این زمینه اینک حدود 7 % کودکان به مهد می روند در سال های گذشته با وجود اهمیت آموزش ازدبستان و روی کره های فراوانی که در دنیا به آن وجود داشته و به نوعی طبق تعاریف صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل (یونیسف (1)) یکی از شاخص های رشد یافتگی و توسعه ، تعداد کودکان موجود در مهدهای کودک دانسته شده است (بازاللهی ، 1381) .
باید دانست که کشور ما هم در تدارک توسعه این آموزش می باشد ولی تا دستیابی به استانداردهای جهانی که آموزش حداقل 70 % کودکان سه تا شش سال را ضروری می داند بسیار فاصله دارد . در حال حاضر در کشورهای مثل آمریکا فرانسه ، انگلیس ، آلمان و دیگر کشورهای توسعه یافته بین 85% تا 95% از کودکان واجد شرایط از این آموزش ها برخوردارند ، حتی در کشورهایی مثل آفریقای جنوبی (26 % ) و هند (95%) با وجود فقر و امکانات محودودتر به آموزش دوران اولیه کودکی توجه خاص شده است و در راستای تعیین و تصویب قوانین حمایت از کودکان تلاش هایی صورت گرفته است ، چنان که با برنامه ریزی کلان در زمینه محتوا و روش آموزش ، تجهیزات و .... هماهنگی های لازم را در فرهنگ پذیری و جامعه پذیر کردن نسل آینده نموده اند . اما متأسفانه در کشور ما در زمینه آموزش کودک و محتوای آن کار اصولی و گسترده ای صورت نگرفته و هنوز برنامه ای مدرن و منظم مند آماده نشده است .
چنان که در مهد کودکی با تلاش خود با استفاده از منابع قابل دسترسی و همت مدیر و مربیان مهد کودک نسبت به تهیه محتوا برنامه آموزشی اقدام می نماید که قطعاً کیفیت آن به دقت ، علاقه و منابع قابل دسترسی آنان بستگی داره . براساس تحقیقات و بررسی هایی نگارنده در مورد مهد کودک های کشور طی 5 سال گذشته انجام داده است . مهم ترین علل عدم کارایی مهد کودک در کشور عبارتند از :
1 ـ نداشتن مهدهای آموزشی مدرن که در آن به خلاقیت مربی نیز توجه شده باشد ؛
2 ـ کمبود کادر مجرب وآموزش دیده علاقمند به کار با کودک ؛
3 ـ کمبود اطلاع رسانی و تبلیغات در زمینه اهمیت آموزش پیش از دبستان ؛
4 ـ عدم حمایت های دولت از مهد کودک و اولیاء ؛
5 ـ فصلی بودن فعالیت های مهد کودک ؛
6 ـ عدم تأمین شغلی مربیان ؛
7 ـ جابه جایی مکان های مهد کودک و درگیری های دایمی برای تهیة ساختمان ؛
8 ـ بی ثباتی شغلی و عدم استمرار فعالیت مربی در این شغل به علت های گوناگون از جمله ازدواج ، باردارشدن ، جابه جایی منزل ، عدم تأمین مالی ، برخوردهای غیر اصولی و .... ؛
9 ـ عدم آشنایی مدیران مهد کودک با سیستم های مدیریتی ؛
10 ـ نداشتن برنامه های آموزشی کوتاه مدت و بلند مدت برای هر گروه سنی به صورت مجزا ؛
11 ـ کمبود منابع وکتب ؛
12 ـ‌مشکلات مالی مدیران ؛
13 ـ غیر ضروری بر شمردن آموزش پیش دبستانی از طرف اولیاء ؛
14 ـ عدم نظارت کیفی از طرف سازمان بهزیستی و ارائه ندادن راه کارهای مناسب و کاربردی ؛
15 ـ کمبود ارتباطات و تعاملات بین مدیران و مربیان مهدهای کودک ؛
16 ـ توقع غیر منطقی برخی از اولیا در خصوص آموزش مستقیم به کودک ؛
17 ـ بالا بودن میزان استهلاک سرمایه در مهد کودک ؛
18 ـ عدم تخصیص یارانه به مهدهای کودک از سوی دولت ؛
19 ـ براین اساس، برای جبران همه نقایص وعلل ذکر شده به همدلی و تلاش همه جانبة مسئولین ، اولیاء مهدهای کودک ، بیش از پیش نیاز است تا بتوان کودکانی صلح جو ، خلاق و پویا پرورش داد (اشتری ، 1382) ؛
دورة پیش دبستانی و مهد کودک و اهمیت آن :
این دوره معمولاً از 3 تا 4 سالگی آغاز می شود و مدت آن 2 تا 3 سال است . دورة کودکستان را دورة جدا شده تدریجی از محیط ثانوس و مألوف خانه و آماده شدن برای انس گرفتن و کار و فعالیت در مدرسه گویند .